Φαινόμενο Χούλιγκαν!

Με αφορμή την δολοφονία ενός νέου ανθρώπου που απλά βρέθηκε την λάθος ώρα στην λάθος στιγμή, νιώσαμε την ανάγκη να δημιουργήσουμε ένα άρθρο που να εξηγεί γιατί κάποιος μπορεί να κάνει ακραίες πράξεις στο όνομα μιας ομάδας.

Σίγουρα δεν αξίζει να αφαιρείς μια ζωή πόσο μάλλον για μια διαφορετική άποψη, ομάδα κλπ.



Ο ποδοσφαιρικός χουλιγκανισμός μπορεί να οριστεί από την αντικοινωνική συμπεριφορά που λαμβάνει χώρα από οπαδούς του ποδοσφαίρου (Dunning et al., 2014). Μπορεί να αποτελεί έναν ή και περισσότερους αριθμους διαφορετικών εγκλημάτων. Συνήθως ομως αναγνωρίζεται ότι περιλαμβάνει τουλαχιστον ένα είδος βίαιης συμπεριφοράς (Hogg & Vaughan, 2005). Ο χουλιγκανισμός αντιπροσωπεύει έτσι μια μορφή ομαδικής συμπεριφοράς που μπορεί να δώσουν διαφορετικες ερμηνείες μέσω διάφορες θεωρίες της ψυχολογίας (Dunning et al. 1982). Ορισμένες έρευνες έχουν ερευνήσει και αναλύσει τις αιτίες του χουλιγκανισμού και από τα στοιχεία προκύπτει ότι αυτή η συμπεριφορά μπορεί να δημιουργηθεί από έλλειψη σαφήνειας σχετικά με την κατανόηση για του τι κάνουν οι οπαδοί: μερικές φορές η συμπεριφορά των οπαδών του μπορεί να φαίνεται απειλητική ακόμα και όταν δεν υπάρχει πράξη βίας.
Το ίδιο το ποδόσφαιρο ως άθλημα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ενθάρρυνση της βίας. Έχει υποστηριχθεί ότι αιτίες που το ποδόσφαιρο είναι πιθανό να οδηγήσει σε βία είναι επειδή οι κανόνες του παιχνιδιού ενθαρρύνουν αυτήν την συμπεριφορά (Dunning et al. 2014). Σε πολλές περιπτώσεις, υποστηρίζεται ότι οι ποδοσφαιριστές είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε βία στο γήπεδο και αυτό παρατηρείται από οπαδούς που τη μιμούνται αυτη την συμπεριφορά, σύμφωνα με την θεωρία κοινωνικής μάθησης όπου τα άτομα μαθαίνουν από το παράδειγμα άλλων (Bandura & Walters, 1977). Τα σκληρά τάκλιν και άλλοι τρόποι με τους οποίους ο ποδοσφαιρικός αγώνας μπορεί να γίνει αντιληπτός ότι περιλαμβάνει σωματικές μάχες μεταξύ παικτών χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για να ενημερώσουν την προοπτική ότι η βία είναι απλώς μέρος του παιχνιδιού (Stott & Pearson, 2007). Οι υποστηρικτές συνεισφέρουν στο παιχνίδι μέσω της υποστήριξής τους, και αυτό στη συνέχεια συνεισφέρει μέσω της επιθετικότητας και της βίας που αντικατοπτρίζει αυτό που βλέπουν στο γήπεδο ποδοσφαίρου (Spaaij, 2007). Ο στόχος είναι να εκφοβίσει και να ενεργήσει με επιθετικό τρόπο προς την αντίπαλη ομάδα και τους υποστηρικτές της. Κανονικά βασιζόμενοι σε αυτό θα έπρεπε κάθε πράξη χουλιγκανισμού να σταματάει στον αγωνιστικό χώρο. Αυτό δεν γίνεται όμως καθώς ομάδες οπαδών παλεύουν εκτός γηπέδου για την περηφάνια τους, και για να δείξουν ποιο ισχυροί από αντίπαλες ομάδες χούλιγκαν.
Ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν από έρευνες όπου δείχνουν ότι οι άνδρες έχουν την τάση να εμπλέκονται ευκολότερα σε πράξεις χουλιγκανισμού οδηγουμενοι από την υψηλή αδρεναλίνη που βιώνουν κατά την διάρκεια ενός αγώνα. Δεν έχουμε ακριβή στοιχεία στο τι είναι αυτό που κάποιους τους ωθεί σε τέτοιες πράξεις και κάποιους άλλους όχι, ακόμα και που λαμβάνουν το ίδιο ερέθισμα.

Ο Worpole (1992) υποστηρίζει ότι ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να εξηγηθεί η ποδοσφαιρική υποστήριξη είναι ότι αντικατοπτρίζει την αίσθηση της τοπικής ταυτότητας των υποστηρικτών και επομένως η επιθετικότητα που εκδηλώνεται προς άλλες ομάδες αντικατοπτρίζει την ισχυρή αίσθηση της τοπικής ταυτότητας. Όταν οι οπαδοί ταυτίζονται με τη δική τους ομάδα, ταυτίζονται με την ομάδα ως ένα σύνολο υποστηρικτών (Worpole, 1992). Η αίσθηση της ομαδικής ταυτότητας τονίζεται έτσι από την αντίθεση και την επιθετικότητα προς άλλους υποστηρικτές (Τσουκαλά, 2009). Ωστόσο, η επιθετικότητα που επιδεικνύεται στους οπαδούς άλλων ομάδων είναι μόνο ένα χαρακτηριστικό του πώς συμβαίνει αυτό: έχει αποδειχθεί ότι οι οπαδοί μιας ποδοσφαιρικής ομάδας είναι πιθανό να έχουν αρνητική προδιάθεση σε οποιονδήποτε προσδιορίζεται ως υποστηρικτής άλλης ποδοσφαιρικής ομάδας, ακόμη και σε μικρές καθημερινές πτυχές όπως η παροχή οδηγιών στο δρόμο (Dunning et al., 2014). Η επιθετικότητα και η βία είναι απλώς τα ακραία αποτελέσματα της σκληρής ταύτισης με μια συγκεκριμένη ομάδα, η οποία συνεπάγεται επίσης μια ισχυρή ταύτιση με άλλες ομάδες (Hornsey, 2008).

Η Θεωρία της Κοινωνικής Ταυτότητας (ΘΚΤ) έχει θεωρηθεί ως ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να ερμηνευθεί ο χουλιγκανισμός (Frosdick & Marsh, 2013). Η ΘΚΤ προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο η ομαδική συμπεριφορά είναι δομημένη στην αντίληψη της υπεροχής μιας ομάδας έναντι μιας άλλης, και έτσι εστιάζει στην έννοια της διάκρισης (Dunning et al., 2014). Αυτό μπορεί να επιδεινωθεί από την ομαδική συμπεριφορά, οδηγώντας σε πράξεις βίας εναντίον εξωτερικών ομάδων. Οι Prentice-Dunn και Rogers (1982) εφάρμοσαν την ΘΚΤ για να εξηγήσουν τον χουλιγκανισμό και να εντοπίσουν μια σειρά από πιθανές διεργασίες που μπορεί να προκύψουν. Πρώτον, το άτομο ανταποκρίνεται στην αίσθηση διέγερσης που παράγεται από τη συνοχή της ομάδας και χάνει την αυτοσυνειδησία του. Ποιο συγκεκριμένα, μέσα στην μάζα οι χουλιγκανς φαινεται να χάνουν την ικανότητά τους να διατηρούν ατομικούς κανόνες και αξίες και χανουν την αισθηση για το πως δεν πρέπει να συμπεριφερθουν. Δεύτερον, η δημόσια αυτοσυνείδηση ​​χάνεται επειδή το άτομο αισθάνεται ανώνυμο και επομένως στερείται προσωπικής ευθύνης (Prentice-Dunn & Rogers, 1982). Ως εκ τούτου, ο μεμονωμένος υποστηρικτής δεν θα βασιζεται πλεον στον προσωπικό ηθικό του κώδικα, ούτε θα περιορίζεται από τις κυρώσεις που ενδέχεται να σχετίζονται με οποιεσδήποτε πράξεις βίας (Dunning et al., 2014).
Οι Dimmock και Grove (2005) προτείνουν ένα εναλλακτικό μοντέλο που βασίζεται επίσης στην θεωρία κοινωνικής ταυτότητας το οποιο ονομάζεται Elaborated Social Model .Αυτή η θεωρία υποδηλώνει ότι είναι ένα εγγενές μέρος της ομαδικής ταυτότητας για το άτομο να χάσει την αυτογνωσία του. Ωστόσο, διαφέρει από το πώς οι Prentice-Dunn και Rogers (1982) ερμηνεύουν τον χουλιγκανισμό, επειδή υποδηλώνει ότι το άτομο δεν αισθάνεται ανώνυμο, αλλά αισθάνεται πιο έντονα προσκολλημένο στα πρότυπα της ομάδας. Εάν οι άνθρωποι χωριστούν από την ομάδα τους, θα πάψουν να ακολουθούν εξίσου αυστηρά τους κανόνες της ομάδας τους. Αντί να υπάρχει απώλεια στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα ανταποκρίνονται στην ομαδική ταυτότητα, υπάρχει μια τάση να αντικαθίστανται οι ατομικοί κανόνες από τους κανόνες της ομάδας.



Πλέον είναι αναγκαίο να υπάρχει ενημέρωση και σωστή διαπαιδαγώγηση για τις επιπτώσεις που προκαλούν τέτοιες συμπεριφορές από τα σχολικά χρόνια κιόλας. Η κατάσταση του χουλιγκανισμού γεννάει μόνο μίσος το οποίο οδηγεί σε οδυνηρές καταστάσεις όπως αυτή με τον χαμό ενός νέου οπαδού.